“Zemin Mekaniği ve Geoteknik Mühendisliği Derneği (ZMGM) Üniversite-Sanayi İşbirliği Anketi” Sonuçları
09 November 2016
“Zemin Mekaniği ve Geoteknik Mühendisliği Derneği (ZMGM) Üniversite-Sanayi İşbirliği Anketi” Sonuçları
Derneğimizin üye firmalarının temsilcileri ve Yönetim Kurulu üyelerimizin birlikte gerçekleştirdiği Nisan 2015 tarihli toplantıda; üniversitelerimizin Geoteknik Anabilim Dallarında yapılmakta olan bitirme ödevi; yüksek lisans tezi ve doktora tezi çalışmalarında; sanayinin ihtiyaç duyduğu alanlarda yoğunlaşmanın çok yararlı olacağı konusunda fikir birliğine ulaşılmıştır. Bu kapsamda Yönetim Kurulu üyemiz Sayın İlknur Bozbey tarafından Sayın Kutay Özaydın; Sayın Orhan Esat İnanır; Sayın İhsan Mert ve Sayın Ramazan Yıldız’ın katkılarıyla; sektörümüzde sanayi-üniversite ilişkisini geliştirmek amacıyla izlenebilecek yolu ve firmalarımızın bu konuya katkılarının nasıl olabileceğini sorgulayan bir anket hazırlanmıştır. Anketimize geri dönüş yapan firmalar; Ege Zemin İnşaat Müh. Tic. Ltd. Şti.; GEOgrup İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş.; Kasktaş A.Ş.; NYS Proje Danışmanlık İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.; Sentez İnşaat Yazılım Sanayi ve Tic. Ltd. Şti.; Temeltaş İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş; Trevi İnsaat ve Mühendislik A.Ş.; TTM Test Teknolojileri Merkezi ve Zetaş Zemin Teknolojisi A.Ş. olmuştur. Anketimizi cevaplayan firmalara teşekkür ediyoruz.
Bu dökümanda firma üyelerimizden aldığımız cevaplar ve görüşler sunulmaktadır. Elde edilen geri dönüşlerin üniversite-sanayi işbirliğinin hızlanması bakımından gereken ilk adımı oluşturduğu düşünülmektedir.
Firmaların uygulamada karşılaştıkları sorunlar ve araştırılmasında yarar gördükleri konular
Soru: Aşağıdaki konu başlıkları geoteknik sektöründe tasarım ve uygulama aşamasındaki başlıca başlıklar olarak düşünülmüştür. Bu başlıklar için; araştırma ihtiyacı bakımından firmanızın öncelik ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak 1 ila 5 arasında bir puan vermenizi rica ediyoruz. 1 en düşük öncelik ve ihtiyaç seviyesini; 5 ise en yüksek öncelik ve ihtiyaç seviyesini temsil etmektedir. Araştırma ihtiyacı; üniversite-sanayi işbirliği kapsamında uygulamadaki sorunlara çözüm üretmek; ürün; yöntem; süreç iyileştirmek ve geliştirmek olarak tarif edilebilir.
Cevaplar: Verilmiş olan cevaplar Tablo 1’de özetlenmiştir.
Tablo 1. Firmaların araştırma ihtiyacı duydukları konuların puanlandırılması
| |
Konu başlığı |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
| 1 |
Arazi deneyleri |
2 |
0 |
0 |
3 |
4 |
| 2 |
Laboratuvar deneyleri |
1 |
1 |
1 |
1 |
5 |
| 3 |
Zemin parametre tayini |
1 |
1 |
2 |
1 |
4 |
| 4 |
Sayısal (Nümerik modelleme) |
2 |
1 |
3 |
1 |
2 |
| 5 |
Kazık imalatı |
1 |
3 |
3 |
1 |
1 |
| 6 |
Zemin iyileştirmesi |
0 |
1 |
2 |
3 |
2 |
| 7 |
Derin kazılari ankraj ve yatay destek uygulamaları |
0 |
0 |
5 |
2 |
1 |
| 8 |
Geoteknik deprem mühendisliği |
0 |
0 |
2 |
4 |
2 |
| 9 |
İstinat yapıları |
1 |
0 |
4 |
3 |
1 |
| 10 |
Enstrümantasyon (Aletsel gözlemleme) |
0 |
1 |
2 |
1 |
5 |
| 11 |
Geoteknik mühendisliği kapsamındaki kalite kontrol deneyleri; veri işlenmesi; değerlendirilmesi; gerekli olduğunu düşündüğünüz ilave deneyler; vb.. |
1 |
0 |
1 |
4 |
3 |
| 12 |
Zemin-yapı etkileşimi |
0 |
1 |
1 |
5 |
1 |
Soru: Yukarıdaki konu başlıklarının hangi yönünün araştırılmasını önerdiğinizi mümkün olduğunca spesifik ve ayrıntılı olarak yazınız. Bu bölümde ileteceğiniz bilgiler; araştırmanın sizin için önemli olan yönde yoğunlaşması bakımından büyük önem taşımaktadır.
Cevap: Firmalar tarafından verilen cevaplar aşağıda yer almaktadır.
1. Arazi deneyleri
- Arazi deneyleri; kalifiye olmayan ekip tarafından sınırlı olarak yapılmaktadır. Modern sistemler ile desteklenmesi kapsamın genişletilmesi önerilmektedir.
- Sondörlerin yetkinlik belgesi alabilmesine yönelik bir seminer ya da kurs düzenlenmesi. Yapı alanına ve temel derinliğine göre; sondaj kuyusunun sayısının ve derinliğinin belirlenmesi. Arazide kullanılan deney makinalarının standartlara uygunluğunun takibini sağlama amacına yönelik bu makinaların İMO’ya ve Geoteknik Mühendisliği Derneği’ne kaydının yaptırılması ve belirli periyodlarda uygunluk belgesi kontrolünün sağlanması. Arazi deney çeşitliliğinin arttırılması.
- Arazi deneylerinin mevcut özel sektör ve üniversite kapsamında uygulama ve değerlendirme kalitesinin artırılması açısından araştırma yapılması gerekli olduğunu düşünüyorum. Örnek SPT Enerji ölçümü vb.
- Uygulaması kolay olan ama ülkemizde sıklıkla kullanılmayan bazı deneylerin diğer deneylerle karşılaştırılması; güven ve yaygınlığının arttırılması.
- Çeşitlilik ve yöntem kolaylığı
- Kalite ve dürüstlük
2. Laboratuvar deneyleri
- Deneyler genelde yetersiz olmakla birlikte zemin karakterini tam olarak temsil edemiyor.
- Numunelerin uygun koşullarda saklanması için gösterilen hassasiyetin arttırılması. Proje göz önünde bulundurularak; deney derinliğinin ve çeşidinin belirlenmesine yönelik ilgili kurum ve kişilerin bilgilendirilmesi.
- Özellikle üniversitelerin lab deney performasının sektörün önünde olması gerekir. Bu kapsamda çalışma yapılmalı. Örnek; Gerilme izi ve Düşük Birim Deformasyon Ölçümlü Üç Eksenli Deney (Small strain triaxial test) yapılabilirliğinin artırılması gibi.
- Vaka analizlerinde arazi deney sonuçları ile karşılaştırılmaları.
- Yöntem.
3. Zemin parametre tayini
- Zemin modellenmesinde; tasarımlarda son derece önemli; seçilen parametreler genelde gerçeği yansıtmıyor.
- Kullanılan bilgisayar programlarına yönelik malzeme modellerinin irdelenmesi arazi deneyleri ile ilişkilerinin araştırılması.
- Yöntem.
4. Sayısal (Nümerik) modelleme
- Modern çözüm metotları için önemli; lakin yukarıda adı geçen 1;2;3 nolu maddeler. Zira onların eksikliği sayısal modeli sağlıklı kılmayacaktır.
- Programın kullanımına yönelik eğitim (kurs/seminer) sıklığının arttırılması
- Bilgisayar programları ve yeni hesap modellerinin karşılaştırılması
5. Kazık imalatı
- Bu konuda yüklenici şirketlerde bilinç bulunmamakta; yapım metodoloji ve uygulama disiplini sağlanmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
- Teknik şartname standardizasyonu
- Mevcut ve yürürlüğe yeni girecek olan şartnamelerin incelenmesi; ülkemizdeki yaygın uygulama kültürüne etkilerinin araştırılması.
- Kontrol
- Kalite ve dürüstlük
6. Zemin iyileştirmesi
- Bu konuda yüklenici şirketlerde bilinç bulunmamakta; yapım metodolojisi ve uygulama disiplini sağlanmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Zira özellikle jet kolon her probleme çözüm olarak önerilebiliyor.
- Teknik şartname standardizasyonu
- İmalat esnasında yapılması gereken kalite kontrol süreçlerinin açıkça tanımlanması ve kalite kontrol takip mekanizmasının sürekliliğinin sağlanması. Sahadaki imalatın; projesinde ve şartnamesinde belirtilen kriterlere uygunluğunun kontrolü için gerekli şartların iyileştirilmesi. Proje bilgileri ve zemin profili dikkate alınarak; proje mühendisleri ve danışmanlar tarafından tek bir benimsenmiş zemin iyileştirme yöntemi yerine sahaya özel en uygun iyileştirme yönteminin seçilmesinin sağlanması.
- Taş kolon ve jet grout ile iyileştirilen zeminlerin performansı (örneğin akaryakıt tankları altında).
- Yeni zemin ıslah yöntemlerinin araştırılması; farklı zemin koşullarında geçerliliklerinin sorgulanması.
- Yöntem
7. Derin kazıları ankraj ve yatay destek uygulamaları
- Çevre koşullarına uygun yeterli tasarım son derece önemli. Ayrıca tasarlanan sistemin kalite kontrolü iksa sağlığı açısından son derece önemli; bu hususların çözümüne yönelik çalışılması yararlı olur.
- Teknik şartname standardizasyonu
- Yerel ankraj ve yatay destek uygulama problemlerinin giderilmesi için birçok konuda araştırma yapılabilir. Örnek; ankraj uygulama detay hataları; mevcut yük kayıpları; yatay desteklerde ankastre mesnet uygulaması genel kabul görmüş hatalı uygulama pratiği konusunda araştırma yapılabilir.
- Vaka analizlerinin incelenmesi; iyi enstrümante edilmiş elemanların geri analizle seçilen malzeme özellikleri ve davranışının araştırılması
- Kalite kontrol
- Kalite ve dürüstlük
8. Geoteknik deprem mühendisliği
- Bu konuda bilinç artırıcı çalışmalar yapılabilir.
- Sıvılaşma derinliği; çok katlı bodrumu olan yapıların sıvılaşma durumunda davranışı ve oturmaları tolere edebilmesiyle ilgili güncel gelişmeler ve modellemeler
- Deprem sırasında geçici iksa sistemlerinin incelenebilmesi ve etkilerinin deprem özellikleri ile ilişkilendirilebilmesi için pratik gözlem yöntemlerinin geliştirilmesi; vaka analizlerinin irdelenmesi.
- Araştırma.
9. İstinat yapıları
- Çevre koşullarına uygun yeterli tasarım son derece önemli. Ayrıca tasarlanan sitemin kalite kontrolü; iksa sağlığı açısından son derece önemli; bu hususların çözüme yönelik çalışılması yararlı olur.
- Teknik şartname standardizasyonu
- Farklı istinat yapılarının karşılaştırılması ve deprem performanslarının incelenmesi. Hasar görmüş olanlarına yönelik alınan önlemlerin ve tamir prosedürünün irdelenmesi.
- Yöntem
10. Enstrümantasyon (Aletsel gözlemleme)
- Genellikle projelerde yetersiz aletsel gözleme yapılabilmektedir. Zira çeşitlilik; ekonomik tasarımların da yolunu açacaktır. Bu konuda bazı asgari standart önerilerinde bulunabiliriz.
- Enstrümantasyonun önemi konusunda yeterli çalışma yapılmalı. Mevcut uygulama teknikleri ve yapım metodlarının belirlenmesi ve Teknolojinin getirdiği yenilikler konusunda araştırma yapılabilir.
- Kazıların enstümantasyonlu yükleme deneyleri; bidirectional yükleme testleri;
- Gelişen teknoloji ile diğer sektörlerde kullanılmaya başlanan yeni gözlem yöntemlerinin araştırılması; geoteknik uygulamalarına yönelik daha pratik ve anlık data toplayabilen yöntemlerin ortaya konması.
- Kalite kontrol ve yöntem çeşitliliği
11. Geoteknik mühendisliği kapsamındaki kalite kontrol deneyleri; veri işlenmesi; değerlendirilmesi; gerekli olduğunu düşündüğünüz ilave deneyler; vb..
- Derin temel deneylerinde "Düşük Birim Deformasyon" ve "İleri Birim Deformasyon" Seviyeli deneyler konusunda neredeyse araştırma olarak hiçbir çalışma yok. Integrity; CrossHole; Dinamik Kazık Yükleme Deneyi; Hızlı Kazık Yükleme Deneyleri ve Statik Yükleme Deneyleri ve Kazık Tasarımının bir parçası olarak kullanılması gereğinin farkındalığının artırılması gerekmektedir.
- Sahada toplanmış verilerin(örneğin CPT uç direnci; jet grout; boyu; çapı; çimento dosajı) işlenmesi; değerlendirilmesi için program geliştirilmesi; verilerin işlenerek istatistik değerlendirilmesi.
- Kalite kontrol deneyleri elde edilen verilerin vaka analizleri ile daha yaygın olarak paylaşılmasını sağlamak.
12. Zemin-yapı etkileşimi
- Daha ekonomik tasarımlar için yararlı olacaktır. Lakin yeterli bilincin oturmadığı "ucuz çözüm" yapmaya çalışan meslektaşlarımızın da olduğu unutulmamalıdır.
- Kazıklı radyeler; depremde kazık- üstyapı etkileşimi
- Özellikle yüksek yapılarda uzun süreli gözlem yapılmasına olanak sağlayacak aletsel gözlem otomasyonlarının kurulması toplanan datalarla deprem performansı veya konsolidasyon oturmaları gibi konuların araştırılması.
- Yöntem
Soru: Hukuki açıdan bir sorun bulunmaması durumunda; sadece araştırma amaçlı kullanılmak üzere üniversite araştırmacıları ile bilgi paylaşımı yapmak; arazi; laboratuvar verileri; kazık yükleme deney sonuçları; ankraj yükleme deney sonuçları; derin kazı uygulamalarında elde edilen aletsel gözlemleme ölçümleri vb. verileri paylaşmak ister misiniz?
Cevap: Bu soru için 8 evet; 1 hayır cevabı gelmiştir.
Soru: Bu konuda üniversitelerin firmanız ile bağlantı kurulmasını ister misiniz?
Cevap: Bu soru için 8 evet; 1 hayır cevabı gelmiştir.
